بارداری مولار یک شرایط خطرناک پزشکی است که در شرایط نادری ممکن است ایجاد شود، علت ایجاد کننده آن اختلالاتی در هنگام لقاح بین تخمک و اسپرم می‌باشد. نتیجه‌ی بارداری پوچ به هیچ وجه نمی‌تواند منجر به تشکیل جنین یا تولد نوزاد زنده شود بنابراین جهت جلوگیری از عوارض خطرناکی که ممکن است برای مادر ایجاد کند باید در اولین فرصت خارج شود و اقدامات درمانی بعدی برای آن صورت پذیرد.
هنگامی که صحبت از بارداری می‌شود اغلب افراد گمان می‌کنند که با ورود اسپرم به تخمک لقاح صورت می‌گیرد و جنین شروع به رشد می‌کند اما اگر در لقاح مشکلی پیش بیاید ممکن است به جای تشکیل جنین توده‌ای سلولی به وجود بیاید که سلامت مادر را تهدید کند. این پدیده همان اتفاقی است که به آن بارداری پوچ یا مولار گفته می شود.
انواع بارداری پوچ
حاملگی پوچ به دو صورت اتفاق می‌افتد: بارداری پوچ جزئی و بارداری پوچ کامل که در ادامه به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت
- اگر تخمک در زمان لقاح دچار آسیب شده باشد و از ابتدا هیچ ذخیره ژنتیکی (DNA) نداشته باشد و توسط یک اسپرم بارور شود. این شرایط منجر به بارداری پوچ کامل می‌شود.
- در شرایط نرمال با ورود یک اسپرم به تخمک، دیواره تخمک دچار تغییراتی می‌شود که هیچ گونه اسپرمی نمی‌تواند وارد آن شود اما در صورت وجود اختلالاتی (که در اغلب موارد دلایل آن مشخص نیست) ممکن است به جای یک اسپرم، دو اسپرم وارد تخمک شود، به این شرایط بارداری پوچ جزئی گفته می‌شود.
عامل ایجاد حاملگی پوچ
سلول‌های بدن انسان شامل ۴۶ کروموزوم هستند که به صورت جفت قرار دارند، در واقع در هر سلول بدن ما ۲۳ جفت کروموزوم وجود دارد که نیمی از آن‌ها را از تخمک مادر و نیمی از اسپرم پدر به ارث رسیده است. در هنگام لقاح محتویات ژنتیکی اسپرم پدر وارد تخمک مادر می‌شود و با ترکیب این دو، مجموعه‌ی کاملی از کروموزوم‌ها تشکیل می‌شود که شروع به تکثیر و ایجاد بافت‌ها و اندام‌های مختلف جنین می‌نماید. شرایطی که ذکر کردیم در حالت یک بارداری طبیعی رخ می‌دهد.
رشد سلولی در حاملگی پوچ ابتدا به صورت غیرتهاجمی می‌باشد اما در صورتی که به موقع تحت درمان قرار نگیرند ممکن است منجر به ایجاد نوعی سرطان به نام کوریوکارسینوما شود.
چه عواملی موجب افزایش احتمال ابتلاء به بارداری مولار می‌شود؟
مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر که دانشمندان به درستی نمی‌دانند چه عاملی موجب ایجاد آن می‌شود در مورد بارداری پوچ هم علت دقیق ایجاد آن مشخص نیست اما به نظر می‌رسد مواردی که در ادامه نام می‌بریم موجب افزایش احتمال بارداری پوچ می‌شود:
- در مواردی که سن مادر بالای ۳۵ سال یا زیر ۲۰ سال باشد احتمال بارداری پوچ نیز افزایش می‌یابد.
- اگر یکی از بارداری‌های قبلی پوچ بوده باشد احتمال بارداری پوچ در حاملگی‌های بعدی نیز افزایش می‌یابد.
- در مواردی که مادر قبلاً دچار سقط جنین شده است، احتمال بارداری پوچ در حاملگی بعدی نیز افزایش می‌یابد.
- سیگاری بودن مادر
- عدم تغذیه مناسب مادر (به عنوان مثال در یک مطالعه ارتباط معناداری بین میزان مصرف کم ویتامین آ و محصولات حیوانی و افزایش میزان بارداری‌های پوچ دیده شد)
- دلایل و فاکتورهای ژنتیکی
شایعترین علائم بارداری پوچ
- خونریزی واژینال: خونریزی هم در بارداری پوچ کامل و هم در بارداری پوچ جزئی می‌تواند ایجاد شود، در بارداری پوچ کامل خونریزی تیره‌تر و رقیق‌تر می‌باشد.
- حالت تهوع و استفراغ شدید (نسبت به بارداری معمولی بسیار شدیدتر می‌باشد)
- ترشحاتی که شامل توده‌های کیست مانند به شکل خوشه انگور هستند.
- سطوح بالای هورمون گنادوتروپین جفت انسان: میزان این هورمون در بارداری‌های مولار کامل بسیار بیشتر است.
- پرکاری تیروئید
- لرزش
- افزایش ضربان قلب
تشخیص بارداری پوچ
در صورتی که علائم بالا را تجربه کردید بهتر است سونوگرافی بارداری پوچ انجام دهید که مشخص شود به این نوع بارداری دچار هستید یا خیر.
درمان حاملگی پوچ
جهت جلوگیری از عوارضی که ممکن است با ادامه داشتن رشد بارداری پوچ ایجاد شود از طریق روشی به نام اتساع و کورتاژ پزشک اقدام به خارج ساختن توده های سلولی می‌نماید. در این روش پس از باز نمودن دهانه رحم از ابزار مکش جهت ایجاد خلاء و خارج ساختن توده‌های سلولی استفاده می‌شود. در مورد زنانی که قصد بارداری مجدد را ندارند ممکن است پزشک اقدام به هیسترکتومی (برداشتن کل رحم) نماید. این بارداری در مدت زمان کوتاهی پایان یافته و همانند یک بارداری طبیعی به زایمان سزارین یا زایمان طبیعی ختم نخواهد شد.
مراقبت‌های پس از اتمام بارداری پوچ
پس از خروج توده سلولی، لازم است که تحت مراقبت پزشک باشید و هر چند هفته میزان هورمون گنادوتروپین جفتی انسان در شما اندازه‌گیری شود، اگر سطح این هورمون در خون شما طی شش ماه کاهش پیدا نکند به معنی باقی ماندن قسمت‌هایی از بافت مولر در رحم شما می‌باشد که باید تحت درمان قرار بگیرید. در موارد نادری ممکن است مقداری از بافت مولر در رحم باقی بماند و به رشد خود ادامه دهد و حتی به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا کند.
بنابراین جهت بارداری بعدی باید منتظر بمانید تا سطح هورمون گنادوتروپین جفت در شما کاهش بیابد و پس از آن می‌توانید تحت نظر پزشک جهت بارداری بعدی اقدام نمائید، هرچند احتمال بارداری پوچ در شما بیشتر است اما این به معنی عدم احتمال یک بارداری طبیعی نیست و می‌توانید با آرامش و به دور از اضطراب جهت بارداری خود اقدام نمائید.
