یائسگی پروسه‌ای طبیعی در باروری زنان است که با توقف علائم قاعدگی، بیشتر از ۱۲ ماه متوالی بروز می‌کند. این روند با بروز علائم خاصی مشخص می‌شود و زمانی که زودتر از سن طبیعی رخ دهد، یائسگی زودرس گفته می‌شود و در این صورت فرد باید هر چه سریع تر به بهترین متخصص زنان مراجعه نماید. به طور طبیعی یک خانم از سن ۴۵ سالگی به بعد باید منتظر علائم یائسگی باشد. عوامل زیادی در بروز این عارضه تاثیر دارد که ما قصد داریم در این مقاله به آنها بپردازیم و اطلاعات دقیقی به شما ارائه دهیم.
علائمی که در یائسگی زودرس مشاهده می‌کنید
مهمترین نشانه‌ای که یائسگی زودرس دارد تغییر مدت زمان عادت ماهیانه است. احتمال دارد این مدت زمان کوتاه یا بلندتر از حد طبیعی باشد. به غیر از این مورد، علائم دیگری نیز وجود دارد که شامل موارد زیر است.
خشکی واژن: وقتی ترشح استروژن در بدن کاهش پیدا کرد، دیواره‌ی واژن شروع به نازک شدن می‌کند و این باعث آسیب پذیر شدن بافت واژن و ابتلا به آتروفی می‌شود. میزان کم استرژون در ترشح مایعاتی که محیط رحم را مرطوب نگه می‌دارد تاثیر گذاشته و کاهش می‌دهد و در نهایت منجر به خشکی در واژن می‌شود.
احساس گر گرفتگی: به صورت ناگهانی دمای بالای تنه افزایش می‌یابد و با سرخی صورت و تعریق همراه است. گر گرفتگی در هر زمانی ممکن است رخ دهد کم شدن ترشح هورمون استروژن علت بروز این حالت است. شدت بروز آن نیز در بین خانم‌ها متفاوت است.
تغییر در خلق و خو و افسردگی: از نشانه‌های بارز یائسگی است و به علت به هم خوردن چرخه خواب و تغییر در هورمون‌ها پیش می‌آید.
سایر علائم یائسگی زودرس عبارت است از:
- عدم خواب منظم و تعریق شبانه
- خستگی مداوم
- عدم تمرکز کافی و کاهش حافظه
- کاهش میل جنسی
- اضطراب و بی قراری
- دخول دردناک به علت خشک بودن واژن
- تکرر ادرار
- بی اختیاری ادرار
- نازکی و ریزش شدید مو
- تپش قلب
- اضافه وزن
- سر درد و عضله درد
مهم ترین عوامل بروز یائسگی زودرس
یائسگی زودرس بر اساس دلایل بروز آن به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:
در این نوع یائسگی، عملکرد تخمدان‌های زن بر اثر بروز صدمه، ابتلا به برخی از بیماری‌ها، جراحی هیسترکتومی یا برداشتن رحم و تخمدان‌ها مختل می‌شود و شخص دیگر قادر به تولید مثل نخواهد بود.
علت بروز این یائسگی اختلالات هورمونی است که ناباروری فرد را در پی دارد.
دلایلی که موجب بروز یائسگی زودتر از موعد می‌شود
ابتلا به برخی از بیماری‌ها: از جمله نارسایی در تخمدان‌ها، تیروئید، اختلالات هورمونی، سرطان رحم، عفونت ویروسی برخی بیماری‌ها نظیر اوریون، اندومتریوز، صرع، بیماری‌های خود ایمنی است.
محیط: وجود عواملی در محیط باعث بروز یائسگی زود هنگام می‌شود مثل آلودگی هوا، وجود سموم، آلودگی صوتی.
سبک یا روش زندگی: سوء تغذیه یا خوردن غذاهایی که فاقد ارزش غذایی است و به طور کلی تغذیه نامناسب و کشیدن سیگار، احتمال بروز یائسگی زود هنگام را بیشتر می‌کند.
ژنتیک: وجود اختلال در کروموزوم X برخی افراد، موجب بروز این نوع یائسگی می‌شود. چنین چیزی در سابقه خانوادگی افراد قابل تشخیص است.
بروز صدمه به تخمدان‌ها: هر آسیبی که موجب شود عملکرد تخمدان‌ها دچار اختلال شود.
انجام برخی از درمان‌ها: نظیر شیمی درمانی، هیسترکتومی، پرتو درمانی نیز در بروز یائسگی زودتر از موعد تاثیر دارد.
چگونگی تشخیص یائسگی زودرس
اگر هنوز به سن ۴۰ سالگی نرسیدید و علائمی که در بالا معرفی کردیم را در خود احساس می‌کنید باید فورا به متخصص زنان مراجعه نمایید. پزشک با پرسیدن سوالاتی درمورد سابقه خانوادگی، روند قاعدگی شما و همچنین انجام آزمایش برای بررسی بیشتر سطح هورمون‌ها، اقدام به تشخیص دقیق‌تر می‌کند. عمده‌ترین روش‌های تشخیص، شامل موارد زیر است:
- انجام آزمایشات هورمونی که شامل بررسی هورمون‌های FSH و استروژن و همچنین AMH ( ذخیره تخمدان ) است.
- سنجیدن تراکم استخوان
- بررسی کردن غده هیپوفیز
- آزمایشات ژنتیک
عوارض یائسگی زودرس
با وجود اینکه یائسگی یک توقف طبیعی در چرخه قاعدگی بانوان است اما بروز زودرس آن باعث ایجاد عوارضی در بدن می‌شود. از جمله:
با اینکه فرد در سن باروری است اما با پیدایش یائسگی زودرس به خاطر متوقف شدن فرایند تخمک گذاری، دیگر قادر به بچه دار شدن نیست یا اینکه احتمال آن بسیار پایین است.
تحقیقات نشان می‌دهد میزان بروز بیماری‌های قلبی در افرادی که دچار یائسگی زودرس شده‌اند از کسانی که در سنین بالاتر دچار یائسگی می‌شوند بیشتر است. دلیل آن کاهش هورمون استروژن در بدن است که منجر به کاهش HDL و افزایش LDL ، تری گلیسیرید، کلسترول خون می‌شود در نتیجه بروز بیماری‌های قلبی و سکته در این افراد بیشتر اتفاق می‌افتد.
کاهش ترشح هورمون استروژن در توده استخوانی فرد نیز تاثیر گذار است و موجب کاهش یافتن و بروز پوکی شده و در صورت شکستگی به سرعت بهبود نخواهد یافت.
آیا درمان یائسگی زودرس امکان پذیر است؟
پزشک بعد از علت یابی یائسگی زودرس، از روش‌هایی برای درمان به کمک می‌گیرد. به طور کلی برای افزایش میزان هورمون استروژن در بدن معمولا هورمون درمانی را تجویز می‌کنند. این را به یاد داشته باشید که احتمال بروز سرطان سینه به وسیله استروژن فقط ۲ درصد است و به خاطر این میزان، هورمون درمانی را به تاخیر نیندازید. استفاده از هورمون درمانی برای کاهش برخی از علائم یائسگی نیز کاربرد دارد.
روش درمانی پزشک، در مورد افرادی که دچار یائسگی زود هنگام هستند ولی تمایلی به بارداری ندارند بدین شکل است که :
برای افزایش هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن فرد، قرص ضد بارداری دوفاز تجویز می‌کند.
همچنین با تجویز هورمون درمانی برای مصرف روزانه، موجب افزایش چرخه هورمون استروژن در بدن می‌شود.
اما کسانی که یائسگی زودرس را تجربه می‌کنند و قصد بارداری دارند، از روش‌های غیر طبیعی برای باروری کمک می‌گیرند. استفاده از تخمک‌های فریز شده در زمانی که یائسگی زود تشخیص داده شده بسیار کمک کننده است. استفاده از داروهایی برای تحریک تخمک گذاری و یا استفاده از تخمک اهدایی ( IVF ) نیز روش دیگر برای کمک به باروری است. در شرایطی که فرد از لحاظ خلق و خو نیز به هم ریخته باشد و علائم افسردگی داشته باشد داروهایی برای کاهش این حالت نیز تجویز می‌گردد. فراموش نکنید که یائسگی نیز یک چرخه طبیعی در هر خانمی است که باید آن را تجربه کند اما تشخیص زود علائم یائسگی، به درمان به موقع آن بسیار کمک می‌کند.
