رحم جز دستگاه ژنیتال خانم ها محسوب می شود. رحم دارای دیواره های قطور عضلانی می باشد و بزرگ ترین عضله ی بدن یک زن می باشد. رحم دارای 4 قسمت فوندوس، جسم رحم، گردن رحم و ایسموس می باشد. رحم مکانی برای نگهداری و تغذیه جنین و همچنین محلی برای رسیدن اسپرم به تخمک است. سطح داخلی رحم توسط بافت پوششی به نام آندومتر پوشیده شده است. بافت آندومتر به تغییرات هورمونی حساس می باشد. بافت آندومتر پس از بلوغ تا دوران یائسگی، در دوره های قاعدگی شروع به ریزش و خونریزی می کند که به آن خونریزی ماهیانه می گویند. با تغییرات هورمون استروژن، در ابتدای دوره ماهیانه خونریزی شروع و به مدت 3 تا 7 روز به اندازه 20 تا 80 میلی متر ادامه دارد. بعد از توقف خونریزی با رشد دیواره رحم، فضای رحم برای پذیرش جنین آماده می شود. معمولا این عادات ماهانه در زنان باردار و شیرده اتفاق نمی افتد.
یائسگی
دوران یائسگی یا منوپوز جز دوره های طبیعی زندگی زنان محسوب می شود که در حدود 49 تا 52 سالگی رخ می دهد. عواملی همچون استرس، سابقه خانوادگی، جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی، بیماری تیروئید و بیماری های خود ایمن و… در شروع آن نقش دارند. در یائسگی، قاعدگی کاملا متوقف می شود و تخمک گذاری متوقف می شود و دیگر زنان توانایی باروری و حامله شدن را ندارند. دوران یائسگی علائم و نشانه های مختلفی از جمله گرگرفتگی، مشکلات روحی، اختلال خواب، پوکی استخوان و بی اختیاری ادرار و… دارد و مهم ترین و بارز ترین علامت آن توقف خونریزی می باشد. گاهی فرد در دوران یائسگی هم دچار خونریزی می شود که غیر طبیعی است و حتما باید پیگیری شود. در ادامه دلایل خونریزی بیش از حد در یائسگی توضیح داده خواهد شد.
دلایل خونریزی در دوران یائسگی
موارد مختلفی از جمله سرطان، بیماری های منتقله از راه جنسی، هیپرپلازی اندومتر، پولیپ رحم و دارو ها و… می توانند از دلایل خونریزی بیش از حد در یائسگی باشند، که در زیر همگی آنها شرح داده خواهند شد.
بیماری های منتقله از راه جنسی
بیماری های منتقله از راه جنسی که به آن ها STDs یا STIs نیز می گویند، می تواند یکی از دلایل خونریزی بیش از حد در یائسگی باشد. ورم و پارگی رگ های سطحی می تواند در اثر التهاب ناشی از STDs رخ دهد. بیماری تریکومونیازیس یکی از بیماری های شایع جنسی است که در اثر انگل تریکوموناس ایجاد می شود. با داشتن ارتباط جنسی با فرد آلوده، شما هم به آن مبتلا می شوید. خونریزی از دهانه رحم از نشانه های شایع این بیماری می باشد. این انگل احتمال شما به بیماری HIV را نیز افزایش می دهد پس خیلی مواظب باشید.
بیماری دیگر کلامیدیا می باشد که یکی از علائم این بیماری خونریزی بعد از رابطه جنسی می باشد. این بیماری در صورت درمان نشدن، می تواند با عوارض خطرناکی از جمله ناباروری همراه باشد. بیماری جنسی دیگر سوزاک می باشد که ناشی از عفونت باکتریایی می باشد و از راه جنسی انتقال پیدا می کند و می تواند با خونریزی واژینال همراه باشد. استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی، محدود کردن تعداد شریک های جنسی و انجام تست های غربالگری می تواند به پیشگیری از این بیماری ها کمک کند.
پولیپ رحم
وقتی که سلول های داخلی دیواره رحم به صورت غیر طبیعی و زیاد رشد کنند، پولیپ رحم ایجاد می شود. پولیپ رحم توده ای خوش خیم است و سرطانی نیست ولی امکان تبدیل به توده ی سرطانی را دارد. پولیپ رحم می تواند از شایع ترین دلایل خونریزی بیش از حد در یائسگی باشد. در رحم زنان ممکن است یک یا چند پولیپ وجود داشته باشد. این پولیپ ها در سن 40 تا 50 سالگی رخ می دهند. تغییرات هورمونی، چاقی و مصرف برخی داروها می تواند از علل تشکیل دهنده آن باشند. این پولیپ ها به وسیله مشاهده با اسپکلوم، سونوگرافی و هیستروسکوپی و… تشخیص داده می شود.
هیپرپلازی آندومتر رحم
این بیماری یکی از دلایل خونریزی بیش از حد در یائسگی می باشد. به ضخیم شدن زیاد دیواره رحم هیپرپلازی آندومتر می گویند. هیپرپلازی آندومتر سرطانی نیست ولی امکان تبدیل شدن به سرطان آندومتر را دارد. در دوران یائسگی به دلایل مختلفی از جمله مصرف دارو یا اضافه وزن و… سطح هورمون استروژن بالا می رود ولی سطح هورمون پروژسترون پایین می باشد و به دلیل عدم قاعدگی، دیواره آن بیش از حد رشد می کند و باعث خونریزی می شود. این بیماری به وسیله سونوگرافی تشخیص داده می شود.
آتروفی رحم و واژن
به تحلیل رفتن و نازک شدن آندومتر، آتروفی می گویند. آتروفی برخلاف هیپرپلازی در اثر کاهش استروژن بوجود می آید. آتروفی دیواره داخلی رحم و آتروفی واژن(خشکی واژن) در دوران یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن به وجود می آیند و بعد از رابطه جنسی باعث خونریزی می شوند. این بیماری با معاینه پزشک و انجام سونوگرافی تشخیص داده می شود.
سرطان رحم(سرطان آندومتر)
سرطان رحم یا سرطان آندومتر از شایع ترین دلایل خونریزی بیش از حد در یائسگی است. انواعی دیگر از سرطان ها همچون سرطان دهانه رحم(واژن) یا سارکومای رحم می تواند از علل خونریزی در دوران یائسگی باشند ولی شیوع آن ها نسبت به سرطان رحم کمتر می باشد. سلول های سرطانی توانایی متاستاز و حمله به بافت های اطراف را دارند. این سرطان زود تشخیص داده می شود چون به دلیل خونریزی زیاد، زود به پزشک مراجعه می کنند.
تغییر در تعادل هورمون ها، افزایش سن، چاقی و باردار نشدن و… از علل سرطان رحم می باشد. این خونریزی با ترشحات از واژن و درد لگنی همراه می باشد. در چنین مواردی باید زود به پزشک مراجعه کنید تا با آزمایش های تشخیصی و نمونه برداری، بیماری را زود تشخیص دهند.
خونریزی در دوران یائسگی در اثر مصرف دارو
عوارض جانبی بعضی از داروها می تواند از دلایل خونریزی بیش از حد در یائسگی باشد. هنگام مصرف هرگونه دارو به عوارض جانبی آن ها دقت کنید و از پزشک خود سوال کنید. یکی از این داروها تاموکسیفن می باشد که برای تعدیل کردن هورمون استروژن در درمان سرطان ها بکار می رود. داروهای دیگری نیز از جمله رقیق کننده های خون باعث خونریزی می شود.
تشخیص و درمان خونریزی در دوران یائسگی
در هنگام خونریزی از واژن در دوران یائسگی، زود به بهترین متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و با انجام تست ها و آزمایش هایی از جمله سونوگرافی، کورتاژ، هیستروسکوپی و بیوپسی و… علت آن مشخص می شود. درمان آن بستگی به علت به وجود آورنده آن دارد. درمان های مختلفی از جمله استروژن تراپی، پروژستین تراپی، هیستروسکوپی، هیسترکتومی و کورتاژ و داروهای مختلف و… برای آن وجود دارد.
