افتادگی مثانه یکی از مشکلاتی است که برخی از خانم ها در طول زندگی ترجمه میکنند که در واقع به علت ضعف عضلات کف لگن رخ میدهد و موجب میشود تا جایگاه طبیعی لگن دچار تغییر شود. در ادامه مقاله به تمامی جزئیات این عارضه و روش های درمانی آن خواهیم پرداخت.
افتادگی مثانه چیست؟
گاهی خانم ها با تغییر جایگاه طبیعی مثانه رو به رو میشوند که همان افتادگی مثانه یا اصطلاح سیستوسل نامیده میشود. تمامی عضلات لگن باید در جایگاه طبیعی خود قرار بگیرند و اگر پایین تر از موقعیت خود قرار گیرند، افتادگی مثانه رخ میدهد. افتادگی مثانه معمولا به مرور زمان رخ میدهد که دلایل شایعی دارد اما باید این نکته را بدانید که این عارضه یکباره رخ نمیدهد. این مورد بیشتر در خانم هایی که یائسه هستند، مشاهده میشود زیرا هورمون استروژن در این دوران نسبت به قبل بسیار کاهش مییابد و ماهیچه های لگنی، استحکام و قدرت خود را از دست میدهند.
درجه بندی افتادگی مثانه
سیستوسل یا همان افتادگی مثانه بر اساس میزان تغییر جایگاه درجه بندی میشوند که برای هر یک، درمانی متفاوت در نظر میگیرند.
درجه یک: در افتادگی مثانه خفیف، ناحیه کوچکی از مثانه بر سطح مهبل میافتد.
درجه دو: افتادگی مثانه به حدی میرسد که به ناحیه ورودی مهبل نزدیک میشود.
درجه سه: در قسمت دهانه ی مهبل، برآمدگی مثانه ایجاد میشود.
درجه چهار: این نوع افتادگی مثانه بسیار شدید میباشد و به گونه ای است که مثانه از دهانه مهبل بیرون زده و با فتق راست روده و افتادگی رحم همراه است.
علائم افتادگی مثانه
گاهی خانم ها با افتادگی مثانه خفیف رو به رو میشوند و علائم واضحی از آن را مشاهده نمیکنند اما زمانی که این افتادگی در حد متوسط یا شدید رخ میدهد با علائمی همراه است. تمامی علائم ذکر شده هنگامی که فرد برای مدت طولانی ایستاده است، بیشتر دیده میشود.
- بی اختیاری ادرار
- افزایش فشار لگنی
- درد واژن و لگن
- دفع سخت ادرار به شکل قطره ای
- احساس باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه
- دستشویی رفتن مکرر
- رابطه جنسی دردناک
- عفونت های مکرر ادراری
- خروج یک بافت از واژن
- احساس فشار هنگام پر شدن مثانه، ریزش ادرار همراه سرفه و ….
علل افتادگی مثانه
ناحیه کف لگن از عضلات و بافت های همبند مثانه تشکیل شده است که حتی در محافظت از سایر اعضای لگنی نقش موثری دارند. در این قسمت به علل شایع برای پیدایش افتادگی مثانه و کف لگن میپردازیم.
- چاقی بیش از حد
- افزایش سن خانم
- سرفه های مزمن مداوم
- زایمان خصوصا زایمان طبیعی
- وزن بالای نوزاد هنگام زایمان
- یائسگی یا یائسگی زودرس ( کاهش استروژن)
- تضعیف شدن بافت همبند کف لگن
- بلند کردن جسم سنگین به صورت مکرر به دلیل نوع شغل و …
افتادگی مثانه را چگونه تشخیص میدهند؟
به یاد داشته باشید در صورتی که هر یک از علائم ذکر شده در فوق را احساس کردید، حتما جهت بررسی های بیشتر در ارتباط با سلامت مثانه به بهترین متخصص زنان مراجعه نمایید.
معاینات کف لگنی
در درجه اول، دکتر زنان با استفاده از معاینات لگنی به بررسی بیشتر این ناحیه میپردازد. افتادگی مثانه درواقع یکی از عارضه های مربوط به ناحیه کف لگن میشود. با معاینه کف لگن، در صورت وجود افتادگی مثانه، افتادگی رحم، مشکلات رکتوم و … را تشخیص میدهند و به اقدامات ثانویه میپردازند.
آزمایش ادرار و تست خون
علائم ذکر شده از این عارضه گاهی میتواند ناشی از وجود عفونت های ادراری یا عفونت کلیوی باشد. همچنین افتادگی مثانه به نوبه خود سبب ایجاد عفونت های ادراری میشود که در نهایت به کلیه ها آسیب وارد میکنند. برای تشخیص وجود انواع عفونت ناشی از افتادگی مثانه، از آزمایش خون و ادرار استفاده میکنند.
ارزیابی یورودینامیک
بسیاری از خانم ها همراه با مشکل افتادگی مثانه، به بی اختیاری ادرار دچار میشوند که به ارزیابی یورودینامیک نیاز است. گاهی نتیجه در این نوع ارزیابی اینگونه است که فرد بعد از تخلیه ادرار حدود 100 سی سی ادرار در مثانه خود باقی دارد و به همین دلیل احساس پری مثانه دارد در حالی که قادر به تخلیه آن نیست. در این صورت یعنی فرد به ضعف عضلانی در ناحیه مثانه مبتلا است. این تست یکی از مهمترین راه های تشخیص بسیاری از مشکلات خانم ها بشمار میرود.
علاوه بر تمامی موارد تشخیصی، از سایر روش ها مانند سیستوسکوپی، ام آر ای، سونوگرافی و … نیز در صورت لزوم نیز بهره میبرند.
درمان افتادگی مثانه
برای اینکه بهترین روش برای درمان افتادگی مثانه در نظر گرفته شود، دکتر زنان به شدت و علل پیدایش این عارضه توجه میکند.
درمان های غیرجراحی
معمولا برای افرادی که دارای افتادگی مثانه خفیف هستند و به عوارضی چون بی اختیاری ادرار، فشار و بیرون زدگی در واژن برخوردار نیستند، از درمان های غیر جراحی استفاده میکنند. تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن یکی از روش هایی است که در کنار تکنیک های درمانی غیرجراحی مورد استفاده قرار میدهند. سایر روش هایی نظیر بیوفیدبک، تحریک الکتریکی نیز در دسته درمان های غیرجراحی میباشند.
درمان های جراحی
خانم هایی که در سنین بالا به این مشکل دچار میشوند یا در طول زندگی خود، چندین مرتبه زایمان طبیعی انجام داده اند قطعا دارای شدت بیشتری در افتادگی مثانه هستند. در روش های تشخیصی دکتر زنان خوب تمامی این موارد را مورد بررسی قرار داده و بهترین نوع درمان را انتخاب میکند. برای افتادگی مثانه شدید، از جراحی ترمیمی استفاده میکنند که از طریق واژینال صورت میگیرد. زمانی که در تست های یورودینامیک، ضعف عضلات کف لگن را تشخیص دهد از نوعی جراحی برای تقویت گردن رحم استفاده میکند. گاهی لازم است تا جراحی اسلینگ برای درمان بی اختیاری ادرار همزمان با جراحی افتادگی مثانه انجام شود.
آیا میتوان از افتادگی مثانه پیشگیری کرد؟
در واقع روش های قطعی برای پیشگیری از افتادگی مثانه وجود ندارد اما راه هایی وجود دارد که برای برخی افراد موثر واقع شده است و موجب تقویت عضلات کف لگن میشود. یکی از مهمترین عاملین ابتلا به افتادگی مثانه، یبوست مزمن میباشد که بهتر است برای رفع آن از غذاهای فیبردار استفاده نمایید. بلند کردن اجسام سنگین با افتادگی مثانه کاملا مرتبط است. توصیه میشود خانم ها خصوصا در سنین یائسگی مراقب وزن خود باشند تا به اضافه وزن شدید دچار نشوند زیرا تاثیر زیادی در ایجاد افتادگی مثانه دارد.
